Αλμπέρτος Ναρ

Αλμπέρτος Ναρ
Γέννηση	1947 Θεσσαλονίκη
Θάνατος	2 Μαρτίου 2005
Επάγγελμα/ ιδιότητες	συγγραφέας
Υπηκοότητα	Ελλάδα
Σχολές φοίτησης	Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης
δεδομένα ()

Ο Αλμπέρτος Ναρ (Θεσσαλονίκη 1947 - 2 Μαρτίου 2005) ήταν διηγηματογράφος και ερευνητής της εβραϊκής ιστορίας.

Βιογραφικά

Γεννήθηκε τη Θεσσαλονίκη όπου πέρασε όλη τη ζωή του. Ήταν γιος σεφαραδιτών Εβραίων, επιζώντων του Ολοκαυτώματος.

Παρακολούθησε μαθήματα στη Φιλοσοφική Σχολή του ΑΠΘ και εργάστηκε ως γραμματέας της Ισραηλιτικής Κοινότητας Θεσσαλονίκης. Διηύθυνε το Κέντρο Ιστορικών Μελετών Εβραϊσμού Θεσσαλονίκης και ήταν μέλος της συμβουλευτικής επιτροπής του Κέντρου Ιστορίας του δήμου Θεσσαλονίκης. Συνεργάστηκε με το ιστορικό περιοδικό του Κεντρικού Ισραηλιτικού Συμβουλίου Ελλάδος (ΚΙΣΕ) Χρονικά και αρθρογράφησε στις εφημερίδες Μακεδονία και Θεσσαλονίκη.

Πρωτοεμφανίστηκε στα γράμματα το 1985 με το βιβλίο Οι συναγωγές της Θεσσαλονίκης. Τα τραγούδια μας, με πρόλογο του Γιώργου Ιωάννου. Έγραψε πολλές μελέτες λαογραφικού και όχι μόνο ενδιαφέροντος, με τις οποίες επιχειρεί να φωτίσει το χαρακτήρα της εβραϊκής κοινότητας στην ιστορική διαδρομή της. Ως πεζογράφος εμφανίστηκε επίσης το 1985 με διήγημα στο περιοδικό Το δέντρο, αλλά συνεργάστηκε στενά και με τα περιοδικά Παραφυάδα και Το τραμ. Κείμενά του έχουν μεταφραστεί στα αγγλικά, γερμανικά, ισπανικά, γαλλικά και εβραϊκά. Πέθανε από καρκίνο στις 2 Μαρτίου 2005.

Στις 10.6.2011, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Βιβλίου Θεσσαλονίκης, μίλησαν για το έργο του Αλμπέρτου Ναρ οι Τάσος Καλούτσας, Θωμάς Κοροβίνης, Μανόλης Ξεξάκης και Περικλής Σφυρίδης. Στις 10.5.2015, με αφορμή τα 10 χρόνια από τον θάνατό του, οι εκδόσεις Νεφέλη και Ευρασία διοργάνωσαν στο πλαίσιο της 12ης Διεθνούς Έκθεσης Βιβλίου Θεσσαλονίκης εκδήλωση για το έργο του με ομιλητές τους Χρήστο Ζαφείρη, Θωμά Κοροβίνη, Γιώργο Σκαμπαρδώνη και Θανάση Τριαρίδη.

Υλικό από το αρχείο του Ναρ με ηχογραφήσεις σεφαραδίτικης μουσικής βρίσκεται στο ΕΛΙΑ Θεσσαλονίκης.

Ο Αλμπέρτος Ναρ είναι λογοτέχνης του βιώματος και της ατομικής, κοινοτικής και συλλογικής μνήμης. Όπως γράφεται και στο οπισθόφυλλο της πρόσφατης έκδοσης όλων των διηγημάτων του (Σαλονικάι, 2015) στα διηγήματά του ο Ναρ «προσπαθεί να συλλάβει την ιδιαίτερη ψυχοσύνθεση του Θεσσαλονικιού Εβραίου, αναζητώντας παράλληλα την προσωπική του ταυτότητα, ανακαλώντας μνήμες. Ο συγγραφέας αντλεί το υλικό του άλλοτε από πλουσιότατα προσωπικά βιώματα, ενώ άλλες φορές, Ως απόγονος επιζώντων του Ολοκαυτώματος, σκιαγραφεί τον οδυνηρό απόηχο που η ναζιστική θηριωδία άφησε στις ψυχές και στα σώματα των δικών του ανθρώπων. Ο συνειρμικό – ποιητικός τόνος της γραφής του συνδυάζεται αρμονικότατα με ρεαλιστικές καταγραφές, ιδίως στα κείμενα που αναδεικνύουν τη λατρεία του συγγραφέα για τη γενέθλια πόλη του. Εξακολουθητική σταθερά των κειμένων του Αλμπέρτου Ναρ είναι η σχέση παρελθόντος-παρόντος, η οποία αποτελεί πάντα την καλύτερη αφορμή για δραστικό αναστοχασμό».

Η Θεσσαλονίκη στο πεζογραφικό του έργο

Το διηγηματογραφικό του έργο του Αλμπέρτου Ναρ είναι αυτονοήτως συνδεδεμένο με τη Θεσσαλονίκη και τη ζωή των Εβραίων, παλιότερων και νεότερων με αυτή. Σημειώνονται εδώ ενδεικτικά μερικές από τις πάμπολλες αναφορές σε τόπους, δρόμους, κτίρια και άλλα σημεία της πόλης. Τη ζωή των φτωχών Εβραίων της Θεσσαλονίκης και τους χώρους στους οποίους κινούνταν και εργάζονταν (σιδηροδρομικός σταθμός, Μοδιάνο κ.ά.) τους βλέπουμε στο ομότιτλο διήγημα της συλλογής Σαλονικάι, δηλαδή Σαλονικιός μέσα από τη νοσταλγική περιήγηση του παλιού Θεσσαλονικού Εβραίου Τζάκο Σουλέμα στο σύγχρονο, μεταμορφωμένο τοπίο της πόλης. Στο διήγημα «Δραπέτης από τότε» περιγράφει με ακρίβεια τη γειτονιά που γεννήθηκε («σ’ ένα μεσοπολεμικό τριώροφο στη συμβολή της Εγνατίας με την Αντιγονιδών»), όπου βρισκόταν το μαγαζί (επιπλάδικο) του πατέρα («στην οδό Φιλίππου, περίπου στο σημείο που διασταυρώνεται με την οδό Βενιζέλου»), όπου πήγε σχολείο («το σχολικό συγκρότημα που περιβάλλεται από τις οδούς Κώστα Κρυστάλλη, Συγγρού και Αμβροσίου»), όπου διαμορφώθηκε «ως ποδοσφαιρική φυσιογνωμία» («στα μάρμαρα της πλατείας Διοικητηρίου»). Το ίδιο και στο διήγημα «Ανεξόφλητο χρέος», όπου περιγράφεται η φρουταγορά Λεμονάδικα. Σε άλλα πεζά του παίζουν κεντρικό ρόλο το ανοιχτό γήπεδο μπάσκετ της ΧΑΝΘ («Σπόρτιγκ-Σπόρτιγκ!...»), αλλά και άλλοι χώροι διασκέδασης των νεαρών Θεσσαλονικιών της μικροαστικής τάξης κυρίως κατά τη δεκαετία του 1960 («το υπόγειο σφαιριστήριο "Ο τάφος", τα μπιλιάρδα στην "Αστόρια" και στο "Πτι Παλέ", […] η "Ρέμβη" και το "Πικαντίλι"». στο διήγημα «Το Poker Game αργεί ακόμα»). Θα συναντήσουμε επίσης την πλατεία συνοικισμού κοντά στον Σταθμό, όπου τουφεκίζανε οι Γερμανοί τους Εβραίους στην Κατοχή («Επεισόδιο»), του Τσιτσάνη το στέκι (στο ίδιο διήγημα), το παλιό τρελοκομείο της Ισραηλιτικής Κοινότητας κοντά στον Σταθμό («Το παλιό τρελοκομείο»), το σχολείο και το γηροκομείο της Ισραηλιτικής Κοινότητας Θεσσαλονίκης («Ο ποιητής Γ. Θ. Βαφόπουλος και ο οδηγός ταξί Σολομών Ρούσσο»), τον Λευκό Πύργο και τις πύλες (Ρώμης, Χρυσή, Ληταία κ.ά.) του παλιού τείχους («Οι μυστικές κρυψώνες σου», Σε αναζήτηση ύφους), τα καφενεία της Άνω Πόλης («Το δικό μας Μανχάταν»), την περιοχή του Βαρδαρίου («Κονσομασιόν και ρεμπέτικα»), το στρατόπεδο στην περιοχή της Ευκαρπίας («Επιστράτευση 1974»), τους κινηματογράφους «Διονύσια» και «Αλκαζάρ» («Κατά συνθήκην») και άλλα πολλά.

Εργογραφία

Μελέτες

• Οι συναγωγές της Θεσσαλονίκης. Τα τραγούδια μας. Πρόλογος Γιώργος Ιωάννου, Θεσσαλονίκη, Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης, 1985.
• Κειμένη επί ακτής θαλάσσης. Μελέτες και άρθρα για την Εβραϊκή Κοινότητα της Θεσσαλονίκης, Θεσσαλονίκη, University Studio Press, 1997.
• Κοινωνική οργάνωση και δραστηριότητες της Εβραϊκής Κοινότητας Θεσσαλονίκης, στον τόμο: Θεσσαλονίκη-Ιστορία και Πολιτισμός, Θεσσαλονίκη, Παρατηρητής, 1997.
• Επιπόλαιως επί πόλεως. Πεζά κείμενα 1998-2003, Θεσσαλονίκη, University Studio Press, 2005 [Κείμενα δημοσιευμένα στις εφ. Μακεδονία και Θεσσαλονίκη]

Πεζογραφία

• Σε αναζήτηση ύφους. Διηγήματα, Θεσσαλονίκη, Τα τραμάκια, 1991 (β΄ εμπλουτισμένη έκδ. Νεφέλη 1997).
• Σαλονικάι, δηλαδή Σαλονικιός. Διηγήματα, Αθήνα, Νεφέλη, 1999.
• Σαλονικάι. Άπαντα τα διηγήματα, Αθήνα, Νεφέλη, 2015.

Ανθολογίες

• Τα τραγούδια μας. Σεφαραδίτικα λαϊκά τραγούδια της Θεσσαλονίκης, Θεσσαλονίκη, Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης, 1985.
• Τιμή στη Θεσσαλονίκη. Μελέτες για την Εβραϊκή Κοινότητα Θεσσαλονίκης. Αφιερωματικό τεύχος του περιοδικού του ΚΙΣΕ Χρονικά, Αθήνα 1985.
• Η φυσιογνωμία του Εβραίου στη νεότερη ελληνική λογοτεχνία. Κείμενα ελλήνων λογοτεχνών που αναφέρονται στους Εβραίους. Αφιερωματικό τεύχος του περιοδικού του ΚΙΣΕ Χρονικά, Αθήνα 1990.
• I remember... / Θυμάμαι..., τρίγλωσση έκδοση, περιέχει και cd, εκδόσεις Ιανός, Θεσσαλονίκη, 2020.
• Τα τραγούδια μας. Ανθολογία Σεφαραδίτικων τραγουδιών της Θεσσαλονίκης, εκδόσεις Ιανός, Θεσσαλονίκη, 2021.

Συνεντεύξεις

• Σε συνεργασία με την Έρικα Κούνιο-Αμαρίλιο, Προφορικές μαρτυρίες Εβραίων της Θεσσαλονίκης για το Ολοκαύτωμα. Επιμέλεια Φραγκίσκη Αμπατζοπούλου, Θεσσαλονίκη, Παρατηρητής, 1998 (β΄ έκδ. Θεσσαλονίκη, Ευρασία 2015).

Βιβλιογραφία

• Θωμάς Κοροβίνης, "Ναρ θα πει ρόδι - για την ψυχή του Αλμπέρτου Ναρ". Στο: Θωμάς Κοροβίνης, Θεσσαλονίκη - Κωνσταντινούπολη - Ανατολή, Άγρα 2021. (Πρώτη δημοσίευση: περιοδικό Πανσέληνος 8/4/2005).
• Σωτηρία Σταυρακοπούλου, «Η Θεσσαλονίκη στο πεζογραφικό έργο των Ν. Γ. Πεντζίκη, Γ. Ιωάννου και Αλ. Ναρ. Η πόλη ως παράγοντας διαμόρφωσης της λογοτεχνικής ταυτότητας των συγγραφέων», Κωνσταντίνος Α. Δημάδης (επιμ.), Ταυτότητες στον ελληνικό κόσμο (από το 1024 έως σήμερα). Πρακτικά του Δ΄ Ευρωπαϊκού Συνεδρίου Νεοελληνικών Σπουδών (Γρανάδα, 9-12 Σεπτεμβρίου 2010), τόμ. 1, Αθήνα, ΕΕΝΣ, 2011, σσ. 87-103.
• Αναστάσης Βιστωνίτης, «'Σαλονικάι, δηλαδή Σαλονικιός'», Το Βήμα / Βιβλία, 13.9.2015.
• Αριστοτέλης Σαΐνης, «'Ένα καντίς για τη γενέθλια πόλη'», Εφημερίδα των Συντακτών, 18.9.2015.
• Θεοδόσης Νικολαΐδης, «'Μεταλλωρύχος της εβραϊκής μνήμης'», Τα Νέα / Βιβλιοδρόμιο, 19.12.2015.
• Ναρ, Αλβέρτος, 1947-2005. [online] Available at: https://www.biblionet.gr/προσωπο?personid=4753 [Accessed 28 Jan. 2016].
• Abravanel, the Blog, (2010). Ο Αλμπέρτο Ναρ, το ξύλο και το πρωτάθλημα / Alberto Nar, the beating and the championship. [online] Available at: https://abravanel.wordpress.com/2010/01/01/alberto_nar/ [Accessed 28 Jan. 2016].
• Vivlioniki.wordpress.com, (2016). 06 | Αυγούστου | 2014 | Vivlioniki. [online] Available at: https://vivlioniki.wordpress.com/2014/08/06/ [Accessed 28 Jan. 2016].
• προφίλ, Π. (2011). [online] Mesokosmos.blogspot.gr. Available at: http://mesokosmos.blogspot.gr/2011/06/1_26.html [Accessed 28 Jan. 2016]
• Περικλής Σφυρίδης, «Στην μνήμη του Αλμπέρτου Ναρ και του άλλου Αλμπέρτου», Οκτασέλιδο του Μπιλιέτου, Ιανουάριος-Απρίλιος 2006 (https://bonsaistoriesflashfiction.wordpress.com/2013/10/04/ ).